Aus Vater Wilhelms Erinnerungen

2005-02-04 19.10.20Heute will ich zu Papier bringen, was meine Gedanken veranlasst hat, dass ich mich nicht bedauern will, noch weniger mir Vorwürfe machen will, dass ich so manches getan habe. Zunächst will ich nicht anfangen, mich zu bedauern, dass es mir mit meinen über achtzig Jahren gesundheitlich nicht besser geht und ich nicht mehr so gut sehen, hören, gehen, arbeiten kann, ebenso wenig, dass ich nicht so sprachbegabt bin wie andere, denen Sprachen scheinbar einfacher zufallen, die sie fehlerlos, sie sogar bewundernswert sprechen und schreiben können, denen sprachliche Formfehler schon beim Hören auffallen, oder Form- und Tippfehler beim einmaligen Lesen verbessern können. Ich will weiterhin dankbar sagen, wenn ich gefragt werde, wie es mir geht: “Gut genug für einen alten Mann.” Ich will auch in Zukunft mich dankbar freuen, wie ich das immer getan habe, dass der Herr auch mir nach 1 K 12, 10 nicht gerade charismatisches Zungenreden geschenkt hat, aber einige Sprachen hat lernen lassen, die ich zunächst für mein Studium und vor allem dann für meinen Dienst als Missionar nötig hatte, diese Sprachkenntnisse in dem Maße geschenkt hat, dass ich zwar nicht fehlerlos, aber verständlich darin predigen, unterrichten, lehren und manches übersetzen und schreiben konnte und noch kann.

   Ich will es nicht einmal in Frage stellen und deshalb auch nicht anfangen, mir oder anderen, oder sogar Gott Vorwürfe zu machen, dass ich mir neben der mir zugewiesenen Arbeit in “alten” Gemeinden und am Seminar nicht mehr und fleißiger Möglichkeiten gesucht habe für direkte Missionsarbeit unter Heiden oder für Einsätze, die mehr und schneller Christen gelockt hätten, ihre Missionskollekten zu erhöhen.
   Ich hörte schon im Studium, dass ich nicht ausgesandt werden soll, wie mein Vater eine neue Missionsstation aufzubauen. Mein Vater hätte sich wohl gewünscht, wenn ich seine Arbeit im Süden Swazilands hätte ausbauen sollen. Das hat dann Erwin Dammann einige Jahre später von Itshe Lejuba aus gemacht, als z. B. in seiner Zeit eine Kirche in Nhlangano gekauft wurde und noch später, als Aaron Ntuli als Evangelist dort eingesetzt wurde, bis er zur Ordination nach Pella versetzt wurde, und die Pastoren Moses und John Khumalo und Missionar Alfred Prange in Nhlangano/Swaziland stationiert wurden.
   Ich wurde Nachfolger von Missionar Ernst Wilhelm Henning in Roodepoort, der schon einige Jahre länger auf seine Emeritierung wartete, damit die Arbeit auf dem Goldfeld möglichst schnell tatkräftig durch den Einsatz von Missionar Friedrich Dierks in Angriff genommen werden konnte. Ich hatte während eines Semesterferienaufenthalt zu Hause Missionar Henning besucht. Er wollte mit mir am Sonnabend Dierksens damals noch in Botshabelo besuchen. Das war dann nicht möglich, weil ein Roodepoorter junger Mann, der bei einem Trinkgelage erstochen wurde, beerdigt wurde. Außerdem erfuhr ich in den Tagen schon so manches, was ich später als Roodepoorter Missionar selber erfahren habe. Ich taufte in den fünf Jahren über sechhundert Kinder und konfirmierte über vierhundert. Von den Täuflingen waren etwa die Hälfte vor- oder unehelich. Von meinen Konfirmanden besuchte ich dann einen an einem Weihnachtstag im Gefängnis, weil er betrunken am Heilig Abend einen erstochen hatte, und einen anderen mit seinen Eltern zweimal im Gefängnis in Witbank, wo er auch wegen eines Mordes seine Strafe absitzen, bzw. abarbeiten musste. Er erlernte ein Handwerk im Gefängnis und wurde wegen guten Betragens frühzeitig entlassen. Der erste wurde nur leicht bestraft und kam bald nach Hause. Beide sind dann öffentlich im Beichtgottesdienst absolviert worden, der eine in Roodepoort und der andere von seinem Pastor in Magokgwane. Ich hätte sie auch im Gefängnis absolviert, denn sie bedauerten ihre Tat, aber sie wollten zu Hause absolviert werden.
Ich sagte deshalb am Kirchenvorstehertag, der jährlich am Geburtstag von Louis Harms in Bleckmar stattfand, im Jahr 1958 kurz vor meiner Abreise in einem Grußwort, dass ich die Arbeit in Roodepoort gern übernehmen werde. Mission gilt nicht nur Heiden, sondern hat ihre Aufgabe auch in “alten” Gemeinden. Sünder ob getauft oder ungetauft haben die Predigt von Gesetz und Evangelium und den Ruf zur oder zurück zur Taufe und die Einladung zum Sakrament des Leibes und Blutes des Herrn nötig. Das galt damals, als ich in eine alte Gemeinde geschickt wurde, und gilt heute wie eh und je auch im neuen Südafrika, solange der Mangel an Arbeitern bleibt und es entsprechend zu wenig Arbeiter aus dem Zulu- und dem Tswanavolk aufgrund von Math. 9 gibt. Wie sollte ich es bedauern, dass ich auch im Ruhestand in Afrika lebe. Dankbar will ich dafür bleiben, vor allem auch, dass mich mein Schwiegersohn vor einiger Zeit gebeten hat, mit den Farmarbeitern morgens an jedem Arbeitstag, also von Montag bis Freitag, eine Andacht zu halten.
    Auch als kein Geld zur Verfügung stand für die Arbeit, die wir als junge Missionare 1963 gemeinsam angefangen hatten, sorgte der Herr, dass Glaubensbrüder aus Amerika seit der Mitte der neunziger Jahre das Fotokopieren und den Versandt der sonntäglichen Predigten unterstützten und nun auch schon fürs nächste Jahr versprochen haben. Es wäre ein Unrecht, wenn ich anfangen würde, mich zu bedauern, oder mir Vorwürfe zu machen, dass ich in Südafrika geblieben bin. Gerade auch jetzt nicht, wo wieder ein Nachbar mit seiner Frau offenbar von seinen eigenen Arbeitern ermordert wurde. Am Morgen drauf war in der Morgenandacht gerade der Abschnitt aus der Verteidigungsrede des Stefanus über Mose an der Reihe, dass ich an seinem Beispiel, der als er beweisen wollte mit dem Mord am Ägypter, dass er sein Volk befreien wollte, vom Herrn 40 Jahre in die Wüste geschickt wurde, es zu lernen, dass wir dem Herrn die Rache überlassen sollen und uns nicht selber rächen dürfen. Durch die Plagen und den Untergang der Ägypter im roten Meer hat der Herr es bestätigt, dass er das Strafen viel gründlicher macht, als es Rebellen je selber machen können. Wo die mit Waffengewalt und viel Blutvergießen ans Ruder gekommen sind, haben sie, so viel ich bis jetzt erlebt habe, keinen Frieden gebracht, was m. E. auch das neue Südafrika bestätigt mit aller Kriminalität und Arbeitsunruhe trotz Friedens- und Versöhnungskommission. Der Herr erbarme sich auch in Zukunft über Afrika! Ich nehme an, dass es noch im Missionshaus an der Wand steht: Vergesst Afrika nicht! Es hat Mission nötig, wie eh und je, und zwar schrift- und bekenntnisgebundene Mission. Bei jeder Morgenandacht beten wir, dass der Herr Arbeiter in seine Ernte senden und für ihre schrift- und bekenntnisgemäße Ausbildung und ihre zeitgemäße Versorgung sorgen möge.

Response to „Roodepoort“ in Beeld

Roodepoort.pngIn response to the report in Beeld by Susan Cilliers my father replied with this post correcting several issues and giving the bigger picture, but read for yourself:
Geagte Susan Cilliers,
Nadat ek geskryf het wat hierna volg, dink ek dit is belangrik dat ek my eers voorstel: Ek is die pa van biskop Dr. K. P. P. Wilhelm Weber, ‘n afgetrede sendeling Dr. E. A. Wilhelm Weber. Ek was vanaf 1960 tot 1965 sendeling op Roodepoort, nadat Ernst Wilhelm Henning die oupa van Ernst Henning afgetree het. Johann Henning, die pa van Boetie, en Boetie se ma Elsa was vir ons  liewe bure. My vrou het gou by Elsa Afrikaans geleer. Ons twee oudste kinders is op Ventersdorp gebore en in die groot kerk op Roodepoort gedoop.
Ek weet nie hoeveel u van “regstellende aksie” dink of hou nie. Ek sou graag ‘n paar dinge in Boetie of Ernst Henning se berig oor sy oupa en die sendingstasie Roodepoort reg stel.
Sy oupa Ernst Wilhelm Henning was nie die eerste Lutherse sendeling op die sendingstasie Roodepoort naby Ventersdorp van die Lutherse Kerk in Suidelike Afrika nie. Ook is my seun nie die hoof van die Lutherse Kerk in Suidafrika nie. Hoof van die kerk is alleen Jesus Christus. Dr. Karl Peter Paul Wilhelm Weber is sedert 2010 biskop van die Lutherse Kerk in Suidelike Afrika. Daar is, soos daar verskillende Calvinistiese Kerke bestaan, verskillende Lutherse Kerke in Suidafrika. Selfs in Tšhing word Tswana sprekende Lutherse Christene van twee verskillende Lutherse Kerke bedien, tenminste was dit die geval toe ek vannaf 1959-1965 op Roodepoort by Ventersdorp in die bediening van die gemeente gestaan het.
Die Lutherse sending daardie tyd, die Sending van die selfstandige Evangelies – Lutherse Kerk in Hannover genoem, het met die werk op Taukhutswane / Palmietfontein op die pad van die pad Potschefstroom regs na Rooikop in 1896 begin. Toe moes die sendeling Heinrich Cassier Bethel naby Bodenstein waar hy sedert 1887 ‘n sendingstasie begin gehad het, verlaat omdat hy die Hermannsburgse Sending verlaat het en sendeling van die “Mission of the Hanoverian ev. Luth. Free Church” geword het. Eerwaarde Cassier het in 1885 ongetroud van Duitsland Suid Afrika toe gekom en op die Sendingstasie van sy skoonpa naby Mabaalstad begin om Tswana te leer, en dan die dogter van sy leermeester getrou. Hy het toe die sendingpos Bethel naby Bodenstein van sy Skoonpa oorgeneem en as sendingstasie opgebou. Hy het baie hard gewerk en die gemeente het van Coligny tot naby Potchefstroom, Koster, Boons en Eleazear uitgebrei. Toe hy sy oorsponklike sending verlaat het, het die grootste deel van sy gemeente saam met hom Bethel verlaat. Hy het op Taukhutswane ‘n verblyfplek gevind. Ek dink hy het die plek gehuur en ook ‘n voorlopige kerkie uit gras gebou.
Omdat die gemeente so ver verspreid was, Cassier het in die tyd van omtrent 10 jaar oor die tweeduisend name in die doop register van die gemeente ingeskryf. Daarom het die sending die jong sendeling Wilhelm Wrogemann Taukhutswane toe gestuur as hulp vir Cassier. Wrogemann het ook die taal gou geleer, en Cassier kon met sy vrou en kinders op verlof na Duitsland toe vertrek veral om ‘n goeie doktor vir sy vrou te vind. Die doktor het dan vasgestel dat Heinrich Cassier baie sieker was as sy vrou. Hy is 1898 in Duitsland oorlede. Sy vrou met haar kinders, een wat na die dood van sy pa gebore is, het in Duitsland gebly.
Wilhelm Wrogemann het toe ‘n permanente plek vir die sendingstasie gesoek en kon nog vor die Anglo-Boereoorlog die plek op Roodepoort naby Ventersdorp (6 ½ morg onder water en weiregte op die hele Roodepoort. Vir die weiregte het die sending na die konsolidering van die elfde gedeeltes en die weiregte 10 ha oorgedra gekry.) in die naam van die sending koop. Eerwaarde Wrogemann het in die huis gebly wat agter die kerk waarvan u met u berig ‘n fotografie laat verskyn het, met sy familie gewoon. Die kerk is in 1909 met geld wat die groot gemeente ingesamel het, gebou. Die klok was ‘n geskenk van die gemeente waarvandaan Wilhelm Wrogemann 1897 Suid Afrika toe gekom het. Nog voor die kerk gebou is, het Wilhelm Wrogemann ondersteuning gekry. Omdat Cassier gesterf het, is die swaar van Wrogemann Johannes Schnell gestuur. Die gemeente is verdeel, dat Schnell die bediening Wes van Makokskraal oorgeneem het op Vogelstruisknop en later op Putfontein. 1907 of 1908 is nog ‘n sendeling van Duitsland gestuur, August Lüer. Hy sou die deel van die gemeente by Koster en Boons oorneem en het vannaf Leeufontein met sy vrou daar ‘n paar jaar gewerk totdat hy 1911 Natal toe verplaas is. Daarom is die jong sendeling Ernst Wilhelm Henning Roodepoort toe gestuur om Wilhelm Wrogemann te ondersteun. Hy het dan die Sink-Prefab-Huis voor die kerk in 1913 voor hulle troue in Pietermaritzburg gekoop en op Roodepoort laat bou (vir 45 pond.) Die kelder wat Tante Anna Henning in haar huis wou hê mit die uitgrawe en solide baksteenmure het meer gekos as die Sink gedeelte van die huis. Henning het in 1925 die kamers met stene laat aanbou en in die huis gebly tot 1960 waar ek en my vrou dan begin van Mei 1960 ingetrek het nadat Boetie se oupa en ouma na eerwaarde Ernst Wilhelm Henning se uittrede Potchefstroom toe verhuis het.
Boetie, of Ernst Henning se oupa is 1916 gedurende die eerste wêreld oorlog geinterneer. Hy het parool geteken om nie as soldaat teen Engeland te veg nie en is 1916 Duitsland toe met die skip Golkunda wat Duitse sendeling ook van Indië af aan boord gehad het, gestuur met sy Vrou. Hy kon eers 1923 weer Suid Afrika toe terugkom. Wilhelm Wrogemann is met die grip 1918 of 1919 oorlede. Ernst Wilhelm Henning het dan tot 1960 die groot gemeente bedien.
Interessant is seker dat Heinrich Cassier gedurende sy tien jaar as sendeling op Bethel en Taukhutswana oor die 2000 gedoop het, Wilhelm Wrogemann gedurende twintig jaar as sendeling op Roodepoort oor die 3000 in die doop register kon inskryf en Ernst Wilhelm Henning in die tyd vannaf 1923 tot 1960 oor die 5000. Dié werk kon ek dan as jong sendeling op 8 Mei 1960 oorneem. 1965 is ek kweekskool toe beroep. Eerwaarde Manfred Nietzke het by my op 14 Maart 1965 oorgeneem. In sy tyd het dan baie van die gemeentlede van die plase na die tuislande verhuis, vrywillig getrek of gedwonge. Die paar jaar toe ek nog sendeling op Roodepoort was, kon die werk nog gedoen word, soos Cassier dit begin het, met nege maande katkisasie skool. Die kinders het nadat hulle skool na Std 6 verlaat het ‘n hele jaar die “konfirmasie skool” (Lutherane praat van konfirmasie en nie van aanneming nie) bygewoon, daarna het begin werk of verder skoolgegaan. As ek reg onthou het ek in die paar jaar oor die 600 gedoop en oor 450 na die nege maande lange katkisasieklasse (konfirmasie skool) 5 dae ‘n week elke dag 4 uur met die klasse van oor die sewentig. In die gemeentes in Goedgevonden en Magokgwane was ook sulke “konfirmasie skole” omdat daar geordene Tswana sprekende predikante gestasioneer was.
Dit was ‘n werk wat baie bevrediging gegee het. !962 is ‘n evangelis as predikant georden wat die gemeente vanaf Magokgwane in die omgewing van Koster, later nog een wat die gemeentes op Goedgevonden, Tsetse en Mogopa bedien het.
Deur die “enforced removals” is die gemeente uitmekaar geskeur, maar dit beteken nie dat die Lutherse sendingwerk wat Cassier Wrogemann, Henning, Weber en Nietzke daar gedoen het, afgetakel is. Die geboue is nou afgetakel, maar die sendingwerk het verder versprei ou Roodepoort gemeentelede het soos al voorheen Rand toe versprei of na die tuislande verhuis. Wat op Roodepoort aangeneem is, het Lutherse predikante geword: in Soweto, Kagiso, Khutsong, en dan in Ramatlabama, Ikopeleng, Itsoseng, Ledi selfs op Frisgewaagd en Lutherse gemeentes bedien. Sendingwerk is nie aan mooi geboue en sendingstasies gebonde nie. Probeer om ‘n vuur te blus en die vonke versprei en as daar wind is wat die vonke wegdryf, word die vuur nie geblus nie, maar die brand versprei. Die gedwonge verhuising het baie hartseer gebring, maar die sendingwerk is daardeur nie afgetakel nie. Selfs sendelinge is dan op Mafikeng en Rustenburg gevestig dat die Lutherane van die plase om Ventersdorp, wat Ledig toe of Mabaalstad toe en selfs wat na Botswana uitgewyk het, moes bedien word, en lewendige Lutherse sending het die moontlikhede benut sodat ons nou gemeentes wat soos op Roodepoort bedien was, nou daar ontstaan het, en die Evangelie verkondig word en kinders en ou mense gedoop word, en die nagmaal bedien word.
U hoef dit in u koerant nie reg te stel nie. Ek hoop dat u persoonlik die hele aftakeling van Roodepoort nou met ander oë sien.
Tog sou ek dankbaar wees as tenminste ‘n klein nota in u koerant verskyn, dat die Lutherse sending om Ventersdorp deur die aftakeling van Roodepoort nie op gehou nie, maar die Roodepoort gemeente nadat die kerkie in Tšhing van die NG-gemeente gekoop is, daar ‘n tuiste het, die kerkie alreeds vergroot is en die gemeente van die plase af  daar hulle dienste hou. Die Lutherse Kerk in Suidelika Afrika het gemeentes vanaf Roodepoort en Putfontein bedien. Die gemeentes het dan toe hulle gedwonge of vrywillig verhuis het hulle Lutherse Kerk saamgeneem, tenminste baie van hulle.
Ek dank u by voorbaat as u die “regstelling” neukeruig sal lees en miskien self sal gebruik vir u koerant
Vriendelike groete
Wilhelm Weber, snr.